މުޖުތަމަޢު އިސްލާހުކުރުމުގައި ރައްޔިތުންގެ ދައުރު

ޢަބްދްﷲ ނަޞީޙް

މުޖުތަމަޢެއް އިސްލާހުކުރުމަކީ ހަމައެކަނި އެ މުޖުތަމަޢެއްގެ ވެރިން ނުވަތަ ވެރިކަންކުރާ މުއައްސަސާތަކުގެ ޒިންމާއެއް ނޫނެވެ؛ އޭގެ ބަދަލުގައި އެއީ އަސާސީ ގޮތުން އެމުޖުތަމަޢަކަށް ނިސްބަތްވާ ރައްޔިތުންގެ ހީވާގި ބައިވެރިވުމާއި ކޮމިޓްމަންޓްގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިވާ ޖަމާޢަތުގެ މަސައްކަތެކެވެ. މުޅި ތާރީޚުގައިވެސް އިޖުތިމާޢީ ބަދަލުތައް ގިނަ ފަހަރަށް ފެށިގެން އައީ ބަދަލުގެ ބޭނުންތެރިކަން ދެނެގަނެ، ފަރުދީ އަދި ޖަމާޢަތުގެ މަސައްކަތުން އެކަމަށް މަސައްކަތްކުރާ އާދައިގެ ރައްޔިތުންގެ ހޭލުންތެރިކަމާއި، ވަކާލާތުކުރުމާއި، ޢަމަލުކުރުމުންނެވެ. މުޖުތަމަޢެއްގެ އަޚްލާޤީ ސަމުގާ ބައްޓަންކުރުމާއި، އެ މުޖުތަމަޢެއްގެ އަގުތައް އަލުން ކަނޑައެޅުމާއި، މަދަނީ ދިރިއުޅުމާއި، ތަޢުލީމާއި، އިޖުތިމާޢީ ޒިންމާގައި ރައްޔިތުން ބައިވެރިވުމުން، އެ މުޖުތަމަޢެއްގެ ނިޒާމުތައް އަލުން ބިނާކުރުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވެއެވެ.

މުޖުތަމަޢު އިސްލާހުކުރުމުގައި ރައްޔިތުންގެ އަސާސީ އެއް ދައުރަކީ ހޭލުންތެރިކަމާއި ފާޑުކިޔުމުގެ ހޭލުންތެރިކަން އުފެއްދުމެވެ. އިޖުތިމާޢީ ބަދަލު ފެށެނީ ކުރިއެރުމަށް ހުރަސްއެޅޭ އަނިޔާތަކާއި، ނުތަނަވަސްކަން ނުވަތަ ނާޤާބިލުކަން ފަރުދުންނަށް ހޭލުންތެރިވުމުންނެވެ. މި ހޭލުންތެރިކަމުގެ ސަބަބުން ޖަމާޢަތުގައި ވިސްނޭ ގޮތުގައި، މިއަށްވުރެ އިންސާފުވެރި އަދި ހަމަހަމަ މުޖުތަމަޢެއް އުފެއްދުމަށްޓަކައި އިސްލާހުތައް ގެންނަންޖެހެއެވެ. މިސާލަކަށް ޑިމޮކްރެޓިކް މުޖުތަމަޢުތަކުގައި މި ދައުރު އަދާކުރަނީ ވޯޓުލުމާއި، ސިވިކް އެކްޓިވިޒަމްއާއި، ސުލްޙަވެރި މުޒާހަރާއާއި، ސިޔާސަތު ކަނޑައެޅުމުގެ މަރުޙަލާތަކުގައި ބައިވެރިވުމެވެ. ސަގާފީ ނުވަތަ ޚުދުމުޚުތާރު މުޖުތަމަޢުތައް ފަދަ އެހެން ކޮންޓެކްސްޓްތަކުގައި، މުޖުތަމަޢުތަކުގެ ތެރޭގައި މަޝްވަރާ އުފައްދައި، ހަމަހަމަކަމާއި އިންސާނީ ކަރާމާތް ފަދަ އަގުތަކަށް ވަކާލާތުކޮށް، ނުވަތަ ގެއްލުންހުރި ޢަމަލުތަކަށް ގޮންޖަހާ ސަޤާފީ ނަޒާހަތްތެރިކަން ދެމެހެއްޓުމުން މުޖުތަމަޢުގެ އިސްލާޙަށް ޙިއްޞާކުރެއެވެ.

އިސްލާހު ގެނައުމަށް ވަކިވަކި ފަރުދުން ބާރުވެރިކުރުވުމުގައި ތައުލީމަކީ ވަރަށް މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރާ އެއްޗެކެވެ. ތައުލީމީ އާބާދީއަކުން ގެއްލުން ހުރި އުސޫލުތަކާ މެދު ސުވާލު އުފައްދައި، ކޮމްޕްލެކްސް މައްސަލަތައް ވިސްނައި، މުޖުތަމައުގެ މައްސަލަތަކަށް އާ ހައްލުތައް ހުށަހެޅުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑުވެ އެވެ. ތައުލީމަށް މީހުން އިންވެސްޓް ކުރާއިރު- ހަމައެކަނި ރަސްމީ ތައުލީމަށް ނޫން ނަމަވެސް މުޅި އުމުރަށް އުނގެނުމާއި މުޖުތަމައުގެ ތައުލީމަށް ވެސް- އިސްލާހީ މަސައްކަތްތަކުގައި މާނަހުރި ގޮތެއްގައި ބައިވެރިވުމަށް ރަނގަޅު ވަސީލަތްތައް ލިބިގެންދެއެވެ. މިގޮތުން މުދައްރިސުންނާއި، ބެލެނިވެރިންނާއި، މުޖުތަމަޢުގެ ލީޑަރުންނާއި، އަދި ދަރިވަރުންގެ މައްޗަށްވެސް ވާޖިބުވެފައިވަނީ، އެމީހުންގެ ދާއިރާތަކުގައި ފާޑުކިޔުމުގެ ވިސްނުމާއި، އަޚްލާޤީ އަގުތަކާއި، މަދަނީ ވިސްނުން އާލާކުރުމެވެ.

އިސްލާހު ކުރުމުގައި ރައްޔިތުންގެ ދައުރުގެ މުހިންމު އަނެއް ކަމަކީ އަޚްލާޤީ ސުލޫކު މޮޑެލްކޮށް ކުރިއެރުވުމުގެ ޤާބިލުކަމެވެ. މުޖުތަމަޢުގެ ބަދަލު ފެށެނީ ފަރުދީ ފެންވަރުން، ރައްޔިތުން މުޖުތަމަޢުގައި ދެކެން ބޭނުންވާ އުސޫލުތައް ކަމަށްވާ ނަޒާހަތްތެރިކަމާއި، ޒިންމާދާރުކަމާއި، އޯގާތެރިކަމާއި، ތަފާތު ކަންކަމަށް އިޙްތިރާމްކުރުން ފަދަ އުސޫލުތައް ތަންފީޒުކުރާއިރު، އެމީހުން އެހެން މީހުންނަށްވެސް އެކަން ކުރުމަށް ބާރުއަޅައެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ރިޕްލް އިފެކްޓެއް އުފެދި، ޖަވާބުދާރީވުމާއި ޖަމާޢަތުގައި ހެޔޮ ދުޅަހެޔޮކަމުގެ ސަގާފަތެއް އުފެދެއެވެ. ކޮރަޕްޝަނާ ދެކޮޅު ހަދައި، އަނިޔާވެރިކަމާ ދެކޮޅަށް ވާހަކަ ދައްކައި، ނާޒުކު ފަރާތްތަކަށް ތާއީދުކޮށް، ހުރިހާ ފަރާތްތަކެއް ހިމެނޭ މުޖުތަމައުތައް ބިނާކޮށްގެން ފަރުދުންނަށް އިސްލާހު ލީޑް ކުރެވޭނެ އެވެ.

މީގެ އިތުރުން އިޤްތިޞާދީ އަދި ތިމާވެށީގެ އިސްލާހު ގެނައުމަށްޓަކައި ރައްޔިތުން ދެމެހެއްޓެނިވި އުސޫލުތައް ގެންގުޅެ ވިޔަފާރިތަކާއި ސަރުކާރުތައް ޖަވާބުދާރީ ކުރުވަން ޖެހެއެވެ. މިސާލަކަށް ކޮންސިއުމަރުންނަށް އެތިކަލް ކުންފުނިތަކަށް ސަޕޯޓް ދިނުމާއި، އިސްރާފު މަދުކުރުމާއި، ކޯޕަރޭޓް ރެސްޕޮންސިބިލިޓީ ޑިމާންޑް ކުރުން އިޚްތިޔާރު ކުރެވިދާނެއެވެ. ދަނޑުވެރިންނާއި، މަސައްކަތްތެރިންނާއި، ވިޔަފާރިވެރިން ވެސް އިޖުތިމާއީ އިސްލާހުތަކަށް ޙިއްޞާ ކުރަނީ، އިންސާފުވެރި ލޭބަރ ޕްރެކްޓިސްތައް ކުރިއެރުވުމާއި، އިނޮވޭޝަން އަށް ތަބާވެ، އިޤްތިޞާދީ ކުރިއެރުން މުޖުތަމަޢުގެ ހުރިހާ ފަށަލައަކަށް، ހަމައެކަނި އިމްތިޔާޒު ލިބިފައިވާ މަދު ބަޔަކަށް ނޫންކަން ކަށަވަރުކޮށްގެންނެވެ.

އެންމެ ފަހުން އިސްލާހުތައް ދެމިއޮތުމާއި ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ކުރިއަށް ގެންދިއުމުގައި ރައްޔިތުން މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރެއެވެ. ބަދަލަކީ އެއްފަހަރާ ގެނެވޭނެ ކަމެއްނޫނެވެ. އެއީ ސަމާލުކަމާއި ކެތްތެރިކަމާއި އެޑެޕްޓޭބިލިޓީ ބޭނުންވާ އަދި ދިގު މުއްދަތަކަށް ކުރިއަށް ގެންދަންޖެހޭ ކަމެކެވެ. އިސްލާހުތައް ތަންފީޒުކުރާ ގޮތް މޮނިޓަރކޮށް، އާ ގޮންޖެހުންތައް ކުރިމަތިވާ ވަރަކަށް ހައްލުކުރުމާއި، އިންސާފާއި ކުރިއެރުމަށް ހަމަ އެ ވައުދުތަކާއެކު އަންނަން އޮތް ޖީލުތައް ތަރުބިއްޔަތުކުރުމުގައި ރައްޔިތުން ހަރަކާތްތެރިވާން ޖެހެ އެވެ. މި މާނައިގައި އިސްލާހަކީ ހައްގެއް ވެސްމެ އަދި ވާޖިބެއް ވެސްމއެވެ. ޖަމާޢަތުގެ މަސައްކަތާއި، އަޚްލާޤީ ހިތްވަރާއި، ރަނގަޅު މުސްތަޤްބަލެއްގެ ފުރުޞަތު އޮތްކަމަށް ފަސްނުޖެހި ޤަބޫލުކުރުމުގެ ތެރެއިން ރަނގަޅު މުޖުތަމަޢެއް ބިނާކުރުމަށް ކުރިއަށްދާ ވަޢުދެކެވެ.

މުޖުތަމަޢު އިސްލާހުކުރުމުގައި ރައްޔިތުންގެ ދައުރަކީ ބިންގާ އަޅަން ޖެހިފައިވާ އަދި ކޮންމެހެން ބޭނުންތެރި ދައުރެކެވެ. އެމީހުންގެ ހޭލުންތެރިކަމާއި، ތަޢުލީމާއި، އަޚްލާޤީ ސުލޫކާއި، ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ގުޅިގެން މަސައްކަތްކުރުމުގެ ތެރެއިން މާނަހުރި އަދި ދެމިއޮންނަ ބަދަލެއް ގެނެވޭނެއެވެ. ހެދިފައިވާ ސިޔާސަތުތަކާއި އޮނިގަނޑުތަކަށް އިސްނަގައިގެން ނަމަވެސް، މި އިސްލާހުތަކަށް ދިރުމެއް ގެނެސްދީ، ތަސައްވުރު ހަގީގަތަކަށް ބަދަލުކޮށް، އިންސާފާއި ހަމަހަމަކަމާއި ހިއްސާކުރެވޭ ތަނަވަސްކަމުގެ ދިމާލަށް މުޖުތަމައު ތަރައްގީވާކަން ކަށަވަރުކޮށްދެނީ ރައްޔިތުންނެވެ.