ޢަބްދްﷲ ނަޞީޙް
މިއަދުގެ ހަލުވިކަމާއެކު ބަދަލުވަމުން އަންނަ ދުނިޔޭގައި ތައުލީމީ ނިޒާމުތައް ތަރައްގީވުމަށް ދަނީ އިތުރު ޕްރެޝަރެއް ކުރިމަތިވަމުންނެވެ. ލައިނަރ ކަރިކިއުލަމްތަކުގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިވާ ސަގާފީ އުސޫލުތަކަށް ގޮންޖެހުންތަކެއް ކުރިމަތިވަމުންދަނީ ދަރިވަރުން މަރުކަޒުކޮށްގެން އުނގެނުމުގެ އުސޫލުތަކުންނެވެ. މީގެ ތެރެއިން ނޮންލައިނަރ ލާރނިންގ އަށް ބޮޑު ސަމާލުކަމެއް ލިބިފައިވަނީ ކްރިޓިކަލް ވިސްނުމާއި، އެޑެޕްޓޭބިލިޓީއާއި، ކްރިއޭޓިވިޓީ ތަރައްޤީކުރުމުގައި މުހިންމު ކަމެއް ކަމުގައި ވާތީއެވެ. މި ލިޔުމުގައި ލައިނަރ ކަރިކިއުލަމް ސްޓްރަކްޗަރސް އާއި ނޮންލައިނަރ ލާރނިންގ އާއި ދެމެދު އޮންނަ ތަފާތު ހޯދައި، އޭގެ ސިފަތަކާއި، ފައިދާތަކާއި، ލިމިޓެޝަންތަކާއި، ޒަމާނީ ތަޢުލީމުގައި މާނަހުރި އިންޓަގްރޭޝަންގެ ފުރުޞަތުތައް ތަޙުލީލުކޮށްފައިވާނެއެވެ.
ލައިނިއަރ ކަރިކިއުލަމް ދެނެގަތުން
ލައިނަރ ކަރިކިއުލަމަކީ އާންމުކޮށް ސާދާ ކޮންސެޕްޓްތަކުން މާ ކޮމްޕްލެކްސް ކޮންސެޕްޓްތަކަށް ބަދަލުވެ، ކޮންޓެންޓްގެ ފިޔަވަޅުން ފިޔަވަޅަށް ކުރިއެރުމަށް ތަބާވާ ސްޓްރަކްޗަރޑް އަދި ސިކުއެންޝަލް އެޑިއުކޭޝަނަލް މޮޑެލްއެކެވެ. އުނގެނުމުގެ މަޤްޞަދުތައް ކުރިން ކަނޑައެޅިފައިވާއިރު، ކޮންމެ މަރުޙަލާއެއްގައިވެސް ބިނާވެފައިވަނީ ކުރީގެ މަރުޙަލާގައި ލިބިފައިވާ ޢިލްމުގެ މައްޗަށެވެ. މި އުސޫލަކީ ސަގާފީ ތައުލީމީ ފަލްސަފާތަކުގައި ވަރަށް ފުންކޮށް ބިނާވެފައިވާ އުސޫލެކެވެ. މިއީ ދުނިޔޭގެ ގިނަ ސްކޫލް ނިޒާމުތަކުގެ ބިންގަލެވެ. އޭގެ މައިގަނޑު ފައިދާތަކަކީ އޭގެ ސާފުކަމާއި ލަފާކުރެވޭ ގޮތެވެ. ދަސްކުރަންވީ ކަންކަމާއި ދަސްކުރަންވީ ކޮންއިރަކު ކަން ސާފު ރޯޑްމެޕެއް އެކުލަވާލުމުން މުދައްރިސުންނާއި ދަރިވަރުންނަށް ވެސް ފައިދާ ލިބެ އެވެ. އެއީ ސްޓޭންޑަރޑައިޒްޑް ކޮންޓެންޓް ޑެލިވަރީ ކަށަވަރުކޮށްދީ، އެސެސްމަންޓަށް މަގުފަހިކޮށްދީ، ސްކޫލްތަކާއި ސިސްޓަމްތަކުގެ ތެރެއިން ޖަވާބުދާރީވުމަށް އެހީތެރިވެދިނުމެވެ. މި މޮޑެލް އަކީ ޚާއްޞަކޮށް ހިސާބާއި ސައިންސް ފަދަ ކުރިއަރާފައިވާ ވިސްނުމަކަށް ފައުންޑޭޝަނަލް ނޮލެޖް ބޭނުންވާ މާއްދާތަކުގައި ފައިދާހުރި މޮޑެލްއެކެވެ.
ނަމަވެސް ލައިނަރ ކަރިކިއުލަމްގައި ވެސް ފާހަގަކޮށްލެވޭ ލިމިޓެޝަންތަކެއް ހުރެއެވެ. އެއީ ގިނަ ފަހަރަށް ގަބޫލުކުރާ ގޮތުގައި ހުރިހާ ދަރިވަރުން ވެސް ކުރިއަރަނީ އެއް ސްޕީޑެއްގައި އަދި އެއްގޮތަކަށް ކަމަށާއި އެއީ މަދުން ނަމަވެސް ދިމާވާ ކަމެކެވެ. ލައިނަރ ސިސްޓަމެއްގެ ހަރުކަށިކަމުން އުފެއްދުންތެރިކަން ހަނިވެ، ވަކިވަކި އުނގެނުމުގެ ސްޓައިލްތަކަށް ފަރުވާކުޑަކޮށް، ކުރިން ކަނޑައެޅިފައިވާ ދުވެލީގައި ކުރިޔަށް ދިއުމަށް ދަރިވަރުންގެ ހިތްވަރު ގެއްލިދާނެއެވެ. މީގެ އިތުރުން ކްރިޓިކަލް ތިންކިންގ އާއި އެކްސްޕްލޯރޭޝަން އަދި ނޮލެޖްގެ އަމަލީ ބޭނުންކުރުމަށްވުރެ ކޮންޓެންޓް ކަވަރޭޖް އަދި ރޯޓް މެމޯރައިޒޭޝަނަށް ބާރުއަޅަން ފަށައެވެ.
ނޮންލައިނަރ ލާރނިންގ ގެ ކޮންސެޕްޓް
މިއާ ޚިލާފަށް ނޮންލައިނަރ ލާރނިންގ އަކީ ޙަޤީޤީ ދުނިޔޭގެ އުނގެނުމުގެ ކޮމްޕްލެކްސް، ގިނަ ފަހަރަށް ލަފާނުކުރެވޭ ޠަބީޢަތް ދައްކުވައިދޭ، ދަރިވަރުންގެ އުނގެނުން ޢަމަލީ ގޮތެއްގައި ކުރިއަށް ގެންދާ އުނގެނުމެކެވެ. ކަނޑައެޅިފައިވާ މަގަކަށް ތަބާވުމުގެ ބަދަލުގައި ނޮންލައިނަރ ލާރނިންގ ގެ ސަބަބުން ދަރިވަރުންނަށް ޝައުގުވެރިކަމާއި، ބޭނުންތެރިކަމާއި ނުވަތަ ކޮންޓެކްސްޓަށް ބަލައިގެން މައުޟޫޢުތައް ހޯދުމުގެ ފުރުޞަތު ލިބިގެންދެއެވެ. އުނގެނުމަކީ އުފެދިގެން އަންނަ ޕްރޮސެސްއެއްގެ ގޮތުގައި ދެކޭއިރު، ވިސްނުން ތަރައްޤީވަނީ ސުވާލުކުރުމާއި، ތަޖުރިބާކުރުމާއި، ރިފްލެކްޝަންގެ ތެރެއިންނެވެ. މި އުސޫލުން ބާރުއަޅަނީ އެޖެންސީ އާއި ޕާސަނަލައިޒޭޝަނަށާއި، އުނގެނުމުގެ މާހައުލަށް ދަރިވަރުން ގެންނަނީ ދަރިވަރުންގެ އުނގެނުމުގެ ތަފާތު ތަޖުރިބާތަކާއި މޮޓިވޭޝަންތައްކަން ދެނެގަނެގެންނެވެ.
ޚާއްޞަކޮށް ނޮންލައިނަރ ލާރނިންގ އަކީ އެންގޭޖްމަންޓާއި ފުން ވިސްނުމެއް އުފެއްދުމުގައި ފައިދާހުރި އެއްޗެކެވެ. ދަރިވަރުންނަށް ބާރުއަޅަނީ ޑިސިޕްލިންތަކުގެ ތެރެއިން ޚިޔާލުތައް ގުޅުވައި، ފާޑުކިޔުންތެރިކަމާއެކު ވިސްނުމާއި، ހަގީގީ ދުނިޔޭގެ މައްސަލަތައް ހައްލުކުރުމާއި، އުނގެނުމުގެ ޕްރޮސެސްތަކާ މެދު ވިސްނާލުމަށެވެ. އެއީ އެއްބާރުލުމާއި، އުފެއްދުންތެރިކަމާއި، މުޅި އުމުރަށް އުނގެނުމުގެ އާދަތަކަށް ތާއީދުކޮށް، ހަމައެކަނި އިމްތިހާނުތަކުން މޮޅު ނަތީޖާ ހޯދުމުގެ ވިސްނުމަށްވުރެ ބޮޑަށް ދިރިއުޅުމަށް ދަރިވަރުން ތައްޔާރުކުރުމެވެ.
އޭގެ ވަރުގަދަ ކަންތައްތަކެއް ހުރި ނަމަވެސް، ނޮންލައިނަރ ލާރނިންގ އަކީ ތަންފީޒުކުރުމުގައި ގޮންޖެހުންތަކެއް ކުރިމަތިވާ ކަމެކެވެ. ސްޓޭންޑަރޑައިޒޭޝަން އާއި އެސެސްމަންޓަށް އިސްކަންދޭ ބޮޑެތި ކްލާސްރޫމްތަކުގައި ނުވަތަ ރިޖިޑް ސްކޫލް ސިސްޓަމްތަކުގައި މެނޭޖްކުރަން އުނދަގޫ ވެދާނެ އެވެ. އަދި މުދައްރިސުގެ ދައުރު ބަދަލުކުރުމަށް ޑިމާންޑްކުރާ – ކޮންޓެންޓް އެކްސްޕާޓުން ފެސިލިޓޭޓަރ ނުވަތަ މެންޓަރަކަށް – އަދި ޕްރޮފެޝަނަލް ޑިވެލޮޕްމަންޓާއި ރިސޯސް ސަޕޯޓްގެ ބޮޑު ބައެއް ބޭނުންވެއެވެ. މީގެ އިތުރުން ސާފު ލަނޑުދަނޑިތަކެއް ނުވަތަ އޮނިގަނޑެއް ނެތި އުނގެނުމުގެ ތަޖުރިބާތައް ކުރިޔަށް ގެންދިއުމުގެ ދަތިކަން ވެސް އެބައޮތެވެ.
މަންހަޖާއި އުނގެނުމުގެ ސްޓައިލްތަކާ ދެމެދު އޮންނަ ޓެންޝަން
މިއަދު ގިނަ ސްކޫލްތަކުން ދަނީ ސަގާފީ ގޮތުން ލައިނަރ މަންހަޖެއްގެ ތެރޭގައި ނޮންލައިނަރ ލާރނިންގ އެޕްރޯޗްތައް އެއްކޮށްލުމަށް މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ. މިއީ މުދައްރިސުން ކަރިކިއުލަމް މެންޑޭޓްތަކަށް ތަބާވުމާއި ކޮންޓެންޓް ދިރާސާކޮށް ފުންކޮށް ގުޅިގެން މަސައްކަތް ކުރުމުގެ ފަސޭހަކަން ދަރިވަރުންނަށް ދިނުމާ ދެމެދު ބެލެންސް ހޯދަން ޖެހޭ ކޮމްޕްލެކްސް ޑައިނަމިކެއް އުފެދޭ ކަމެކެވެ. އެ ޓެންޝަން ފާހަގަ ކުރެވެނީ: މަންހަޖުގައި ކިޔަވައިދިނުމަށް ކަނޑައެޅިފައިވަނީ ކޮންބައިތަކެއް، ކޮންއިރަކުތޯއެވެ. ނޮންލައިނަރ އުނގެނުމަކީ ދަރިވަރުން ދަސްކުރާ ގޮތާއި، ދަރިވަރުން ދަސްކުރަނީ ކިހިނެއްކަމާއި އަދި ކީއްވެކަން، އަދި ކޮން ތަރުތީބެއްގެ މަތީންކަން ދެނެގަނެ ދަރިވަރުންނަށް މިލްކުވެރިކަން ހޯދުމަށް ހިތްވަރު ދިނުމުގެމައްޗަށެވެ.
މި ޕްރެކްޓިސް ކުރިޔަށްގެންދިއުމުގައި ގިނަ ފަހަރަށް ތައުލީމީ ދާއިރާގެ ފަރާތްތަކަށް ގޮންޖެހުންތަކެއް ކުރިމަތިވެއެވެ. ކަނޑައެޅިފައިވާ ޓައިމްލައިންތަކުގެ ތެރޭގައި ކަރިކިއުލަމް ކަވަރޭޖް ފުރިހަމަ ކުރަން ޖެހޭއިރު، ދަރިވަރުންގެ ޝައުގުވެރިކަމާއި، އަމިއްލައަށް މިސްރާބު ޖެހުމާއި، ސުވާލުކުރުން ވެސް ތަރުބިއްޔަތު ކުރަން ޖެހެ އެވެ. މި ޓެންޝަން ހައްލުކުރުމުގެ ތަޅުދަނޑިއަކީ އެއްވެސް މިންވަރަކަށް އިންޓެގްރިޓީއަށް ގެއްލުމެއް ނުދީ ނޮންލައިނަރ އެލިމެންޓްތައް ލައިނަރ ސްޓްރަކްޗަރ އަކަށް އިންޓަގްރޭޓް ކުރެވޭނެ ގޮތްތައް ހޯދުމެވެ.
ނޮންލައިނަރ ލާރނިންގ އިންޓަގްރޭޓް ކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ ސްޓްރެޓެޖީސް
ތައުލީމީ ދާއިރާގެ ފަރާތްތަކަށް މި ފަރަގު ކާމިޔާބުކަމާއެކު ފުއްދައިދެވޭނީ ސްޓްރަކްޗަރޑް ފްރޭމްވޯކްތަކުގެ ތެރޭގައި ފަސޭހަކަން ލިބިގެންދާ ސްޓްރެޓެޖީތައް ހިމަނައިގެންނެވެ. ޕްރޮޖެކްޓް ބިނާކޮށް އުނގެނުމަކީ މިފަދަ އެއް ގޮތެވެ. ދަރިވަރުން މަސައްކަތް ކުރަނީ ގުދުރަތީ ގޮތުން ގިނަ މާއްދާތަކާއި އުނގެނުމުގެ މަގުސަދުތައް އެއްކޮށްލާ ކޮމްޕްލެކްސް، ރިއަލް ވޯލްޑް މައްސަލަތަކެއްގެ މައްޗަށެވެ. އަނެއް ގޮތަކީ،ފްލިޕްޑް ކްލާސްރޫމްތަކެވެ. ދަރިވަރުންނަށް އަމިއްލަ ސްޕީޑުގައި މިނިވަންކަމާއެކު ފައުންޑޭޝަނަލް ކޮންޓެންޓް ދަސްކޮށް، ފުން މަޝްވަރާތަކާއި އެޕްލިކޭޝަންތަކަށް ކްލާސްރޫމްގެ ވަގުތު މިނިވަންކޮށްދިނުމެވެ. ޕާސަނަލައިޒްޑް ލާނިން ޕްލޭންތަކުގެ ސަބަބުން ދަރިވަރުންނަށް ލަނޑުދަނޑިތައް ކަނޑައެޅުމާއި، ކުރިއެރުން ޓްރެކްކުރުމާއި، ބޮޑު މަންހަޖުގެ ތެރެއިން ޝައުގުވެރިވާ ދާއިރާތައް ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށް ބާރު ލިބިގެންދެއެވެ. ކްރޮސް ކަރިކިއުލަރ ޔުނިޓްތަކާއި، ތީމެޓިކް އިންސްޓްރަކްޝަންތަކާއި، އިންކުއަރީ ބެސްޓް އެކްޓިވިޓީތަކުން ވެސް ކަރިކިއުލަރ އެލައިންމަންޓް ދަމަހައްޓައިގެން ނޮންލައިނަރ އެކްސްޕްލޯރޭޝަންގެ ފުރުސަތުތައް ލިބިގެންދެއެވެ. މީގެ އިތުރުން ތައުލީމީ ޓެކްނޮލޮޖީ ބޭނުންކުރުމުން ޑިފެރެންޝިއޭޝަން އަދި ޕާސަނަލައިޒޭޝަނަށް އެހީތެރިވެދީ، ދަރިވަރުންނަށް އުނގެނުމުގެ އިސްކަންދޭ ގޮތަށް ކޮންޓެންޓާ މުއާމަލާތް ކުރެވޭނެ އެވެ.
ލީޑަރޝިޕް އަދި ޕޮލިސީއަށް ވިސްނަންޖެހޭ ކަންތައްތައް
މި ބަދަލުތައް ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށްޓަކައި، ވަރުގަދަ އިންސްޓްރަކްޝަނަލް ލީޑަރޝިޕެއް ކޮންމެހެން ބޭނުންތެރިއެވެ. ސްކޫލް ލީޑަރުން އުފައްދަން ޖެހޭނީ އިނޮވޭޝަނާއި ރިފްލެކްޓިވް ޕްރެކްޓިސް އަށް ތާއީދުކުރާ ސަގާފަތެކެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ކުރިއަށްދާ ޕްރޮފެޝަނަލް ޑިވެލޮޕްމަންޓް ފޯރުކޮށްދިނުމާއި، މުވައްޒަފުންގެ މެދުގައި އެއްބާރުލުން ދިނުމަށް ހިތްވަރުދިނުމާއި، އުނގެނުމުގެ މާހައުލުތައް ފަސޭހަކޮށްދޭ ވަސީލަތްތަކަށް އިންވެސްޓްކުރުން ހިމެނެއެވެ. ސިޔާސަތުގެ ފެންވަރުގައި ވަޒަންކުރުމާއި ޖަވާބުދާރީވުމުގެ އޮނިގަނޑުތަކާ މެދު އަލުން ވިސްނަން ޖެހެ އެވެ. ސަގާފީ ސްޓޭންޑަރޑައިޒްޑް ޓެސްޓްތަކުން ނޮންލައިނަރ އެޕްރޯޗްތަކުގެ ތެރެއިން ދިމާވާ އުނގެނުމުގެ "އަޑިއާއި ފުޅާކަން" ފުރިހަމައަށް ނުހިފެހެއްޓިދާނެއެވެ. ޕޯޓްފޯލިއޯތަކާއި، ދަރިވަރުން އިސްނަގައިގެން ބާއްވާ ކޮންފަރެންސްތަކާއި، ޕާފޯމަންސް ޓާސްކްތައް ފަދަ ބަދަލު އެސެސްމަންޓްތަކުން ދަރިވަރުންގެ ކުރިއެރުމާއި ކާމިޔާބީއާ ބެހޭ ގޮތުން އިތުރަށް ފުރިހަމަ ވިއުގައެއް ލިބިގެންދެއެވެ.
21 ވަނަ ގަރުނުގައި ތަރައްގީވަމުން އަންނަ ޑިމާންޑްތަކުގެ ސަބަބުން ކިޔަވައިދިނުމާއި އުނގެނުމާ މެދު އަޅުގަނޑުމެން ވިސްނާ ގޮތަށް ބަދަލުތަކެއް އަންނަން ޖެހެ އެވެ. ލައިނަރ ކަރިކިއުލަމްގެ ސަބަބުން ތަޢުލީމަށް ސްޓޭބަލް ބިންގަލެއް ލިބިފައިވީނަމަވެސް، މިއަށްވުރެ ޑައިނަމިކް އަދި ޕާސަނަލައިޒްޑް ލާރނިންގ އެކްސްޕީރިއަންސްތަކަށް އެޑެޕްޓްވާން ޖެހެއެވެ. ނޮންލައިނަރ ލާނިންގ އިން ކުރިއަށް ދިއުމަށް އުއްމީދީ މަގެއް ލިބިގެންދެއެވެ- ދަރިވަރުންގެ އެޖެންސީއަށް ޝަރަފުވެރިކަން ދިނުމާއި، ފުން އެންގޭޖްމަންޓެއް އުފެއްދުމާއި، ޒަމާނީ ދިރިއުޅުމުގެ ކޮމްޕްލެކްސިޓީތަކަށް ދަރިވަރުން ތައްޔާރުކުރާ މަގެވެ. މިހާރު ހުރި އޮނިގަނޑުތަކުގެ ތެރެއަށް ނޮންލައިނަރ އުސޫލުތައް ވިސްނުންތެރިކަމާއެކު އިންޓަގްރޭޓްކޮށްގެން، ތަޢުލީމީ ފަރާތްތަކަށް ހުރިހާ ދަރިވަރުންނަށް ފައިދާހުރި މުއްސަނދި، މާނަހުރި ތަޢުލީމީ ތަޖުރިބާތަކެއް އުފެއްދިދާނެއެވެ.
ހިޔާލު