ބެލެނިވެރިކަމުގެ ދަތުރު

ޢަބްދްﷲ ނަޞީޙް

ބެލެނިވެރިކަމަކީ ކޮންމެ މީހަކަށްވެސް ކުރިއަށް ގެންދެވޭނެ އެންމެ ފައިދާހުރި އަދިވެސް ގޮންޖެހުން ބޮޑު އެއް ދަތުރެވެ. އެއީ އުމުރު ދުވަހުގެ ކޮމިޓްމަންޓެއް ކަމުގައި ވާއިރު، އުސްމިންތަކާއި ދަށުދަރަޖަތަކުން ފުރިފައިވާ، މެދުނުކެނޑި އުނގެނުމާއި އެޑެޕްޓޭޝަން ބޭނުންވާ ކަމެކެވެ. ކޮންމެ ކުއްޖަކީވެސް ތަފާތު ކުއްޖެއް ނަމަވެސް، ރަނގަޅަށް ވަށައިގެންވާ، ކެތްތެރި، އަދި އުފާވެރިކަމާއެކު ކުދިން ތަރުބިއްޔަތުކުރުމުގައި ބެލެނިވެރިންނަށް މަގުދައްކައިދޭނެ ބައެއް މައިގަނޑު ކަންތައްތައް އުސޫލުތައް – އަޅުގަނޑުމެންނަށް "ދަ އޭބީސީސް އޮފް ޕޭރެންޓިންގ" ފަދަ އުސޫލުތަކުން ލިބިގެންދެއެވެ. މި ލިޔުމުގައި އަޅުގަނޑުމެން ބެލެނިވެރިކަމުގެ މުހިންމު ބިލްޑިންގ ބްލޮކްތައް ހޯދައި، ކުއްޖާގެ ޖުމްލަ ހެޔޮ ދުޅަހެޔޮކަމާއި ތަރައްޤީއަށް އެހީތެރިވެދޭ މުހިންމު ދާއިރާތަކަށް މި ލިޔުމުގައި އަލިއަޅުވާލާނަމެވެ.

ލޯތްބާއި ސަމާލުކަން

ރަނގަޅު ބެލެނިވެރިކަމުގެ މައިގަނޑަކީ ލޯތްބާއި ސަމާލުކަމުގެ ތެރެއިން މައިންބަފައިންނާއި ދަރިފުޅުގެ މެދުގައި އުފެދޭ ފުން ގުޅުމެވެ. އުފަންވުމުން ފެށިގެން ކުދިން ލޯތްބާއި ގުޅުމަށް ލޯބިކުރެއެވެ. ބައްދާލުމާއި ބޮސްދިނުން ފަދަ ޖިސްމާނީ ލޯތްބާއި، "އަހަރެން ދަރިފުޅު ދެކެ ވަރަށް ލޯބިވޭ" ނުވަތަ "އދަރިފުޅަށްޓަކައި އަހަރެން ފަޚުރުވެރިވަން" މިފަދަ ބަހުގެ ޔަޤީންކުރުންތަކުން ކުދިން ކުރިއަރަން ބޭނުންވާ ޖަޒުބާތީ ރައްކާތެރިކަން ލިބިގެންދެއެވެ. އަނެއްކޮޅުން ސަމާލުކަމުގެ މާނައަކީ ދަރިފުޅުގެ ދިރިއުޅުމުގައި ހަގީގަތުގައި ޙާޟިރުވުމެވެ- ދަރިފުޅުގެ ވާހަކަ އަޑުއެހުމާއި، އެމީހުންގެ ޝައުޤުވެރިކަމުގައި ބައިވެރިވުމާއި، ޖަޒުބާތީ ބޭނުންތަކަށް ޖަވާބުދާރީވުމެވެ.

ދިރާސާތަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި މައިންބަފައިންގެ ފަރާތުން ދަރިންނަށް ލޯތްބާއި ސަމާލުކަން ލިބޭ ކުދިން އަމިއްލަ ނަފްސަށް އިހުތިރާމް ކުރުމާއި، ޖަޒުބާތީ ގޮތުން ރަނގަޅު ރެގިއުލޭޝަން ވުމާއި، އިޖުތިމާއީ ގޮތުން ވަރުގަދަ ހުނަރުތައް އުފެދުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑުވެ އެވެ. މިތަނުގައި ތަޅުދަނޑިއަކީ ހަމައެކަނި ދަރިފުޅާއެކު ހޭދަކުރާ ވަގުތު ނޫން ކަމަށާއި، އެ ވަގުތުގެ ފެންވަރެވެ. ކުއްޖާގެ ބޭނުންތަކަށް ސަމާލުކަން ދިނުމަކީ އިތުބާރު އިތުރުވެ، ތަރުބިއްޔަތު ކުރުމާއި އުނގެނުމަށް ހިތްވަރުދޭ ތަރުބިއްޔަތު ކުރާ މާހައުލެއް އުފެއްދުމެވެ.

ހައްދުތަކާއި އަދި ބެލެންސް

ކުދިންނަށް ލޯބި ބޭނުންވާއިރު، ކުދިންނަށް ބޭނުންވަނީ އެކަމަށް ބޭނުންވާ އޮނިގަނޑެވެ. ސާފު، އެއްގޮތަކަށް ގަވާއިދުތައް ކަނޑައެޅުމަކީ ކުދިންގެ ކިބައިން އުންމީދުކުރާ ކަންތައްތައް ވިސްނައި، ޒިންމާދާރުކަމުގެ އިހުސާސް އުފެއްދުމަށް އެހީތެރިވެދޭ ކަމެކެވެ. ބައުންޑަރީސް އިން ކުދިންނަށް ދަސްކޮށްދެނީ އަމިއްލަ ނަފްސު ޑިސިޕްލިން ކުރުމާއި، އަމިއްލަ ޙައްދުތަކާއި އެހެން މީހުންގެ ޙައްދުތަކަށް އިޙްތިރާމް ކުރުމުގެ މުހިންމުކަން’.

ނަމަވެސް ބައުންޑަރީސް ބެލެންސް ކުރަން ޖެހޭނީ ފްލެކްސިބިލިޓީއާ އެކުގަ އެވެ. ގަވާއިދުތަކެއް ހުރުމަކީ މުހިންމު ކަމެއް ނަމަވެސް، އެޑެޕްޓޭބަލް ވާންޖެހޭ ވަގުތު ދެނެގަތުން ވެސް ހަމަ އެހާމެ މުހިންމެވެ. ބެލެނިވެރިކަމުގެ ހަރުކަށި، ޚުދުމުޚުތާރު ސްޓައިލަކުން ނުތަނަވަސްކަން ނުވަތަ ހާސްކަން ކުރިމަތިވާއިރު، މިފަދަ ސްޓައިލެއް ބޭނުންކުރާނަމަ ކުދިންނަށް ނުތަނަވަސްކަން ނުވަތަ ފޫހިވެފައިވާ ކަމުގެ އިހުސާސް ކުރެވިދާނެ އެވެ. އަމާޒަކަށްވާންޖެހޭނީ ކުދިންނަށް ރައްކާތެރިކަމާއި ސަޕޯޓް ލިބިފައިވާ ކަމުގެ އިހުސާސާ ކުރެވޭނެ ބެލެންސެއް ހޯދުމެވެ.

މުވާސަލާތާއި އޯގާތެރިކަން

ބެލެނިވެރިންނާއި ދަރިންގެ މެދުގައި އޮންނަ ދުޅަހެޔޮ ގުޅުމުގެ މައިގަނޑު އެއް ކަމަކީ ފައިދާހުރި މުވާސަލާތެކެވެ. ފާޅުކަން ބޮޑު، ތެދުވެރި، އަދި އުމުރާ ގުޅޭ ވާހަކަތަކުން ކުދިންނަށް އެމީހުންގެ އިހުސާސްތަކާއި ޚިޔާލުތައް ފާޅުކުރުމުގައި ފަސޭހަވާ މާހައުލެއް އުފެދެއެވެ. ރަނގަޅު މުވާސަލާތަކީ ދެފަރާތުގެ މަގެއް: އެއީ ދަރިފުޅާ ވާހަކަ ދެއްކުމުގެ އިތުރުން ހީވާގިކަމާއެކު އެންޕެތެޓިކްކޮށް އަޑުއެހުމެވެ.

އޯގާތެރިކަމަކީ މުވާސަލާތާ ގުޅިގެން ދާ ކަމެކެވެ. ދަރިންގެ އުނދަގޫތަކާއި ގޯސްތަކާ މެދު މައިންބަފައިން ވިސްނުމާއި އޯގާތެރިކަން ދައްކާއިރު، އެންޕެތީ އާއި ކެތްތެރިކަން ފަދަ މުހިންމު އިޖުތިމާއީ-ޖަޒުބާތީ ހުނަރުތައް މޮޑެލް ކުރެއެވެ. އޯގާތެރި ބެލެނިވެރިކަމުގެ ސަބަބުން ކުއްޖާގެ އިތުބާރާއި ޖަޒުބާތީ ބުއްދި ބިނާވެ، މި ގުޅުންތަކާއިއެކު ދިރިއުޅުމުގައި ދިމާވާ ގޮންޖެހުންތަކުގައި ދަތުރުކުރެވޭނެ އެވެ.

އަޚުލާޤާއި ތަރައްޤީ

ބެލެނިވެރިކަމުގައި ޑިސިޕްލިން ދިނުމަކީ ގިނަ ފަހަރަށް އޮޅިފައިވާ ކަމެކެވެ. އެއީ އަދަބު ނުވަތަ ކޮންޓްރޯލް ކުރުމެއް ނޫނެވެ. އެއީ ކުދިންނަށް ރަނގަޅާއި ނުބައި ދަސްކޮށްދީ އަމިއްލަ ނަފްސު ކޮންޓްރޯލް ކުރުމަށް އެހީތެރިވުމެވެ. ގުދުރަތީ ނަތީޖާތަކާއި، ޓައިމް އައުޓްތަކާއި، ރަނގަޅު ސުލޫކަށް އިނާމު ދިނުން ފަދަ ޕޮޒިޓިވް ޑިސިޕްލިން ޓެކްނިކްސްތަކަކީ ހަރުކަށި އަދަބަށްވުރެ ދިގުމުއްދަތުގެ ސުލޫކު ބައްޓަންކުރުމުގައި މާ ފައިދާހުރި އުކުޅުތަކެކެވެ.

ޑިސިޕްލިން ތަންފީޒުކުރާ ގޮތަށް ތަރައްގީގެ މައިލްސްޓޯންތަކުން މަގުދައްކައިދޭން ޖެހެ އެވެ. މިސާލަކަށް ކުޑަކުދިންނަށް މާ ވަގުތީ އަދި ސާދާ ނަތީޖާތަކެއް ބޭނުންވެދާނެ ކަމަށާއި، އުމުރުން ދުވަސްވީ ކުދިންނަށް ސުލޫކާއި އޭގެ އަސަރުތަކާ ބެހޭ ގޮތުން އިތުރަށް ކޮމްޕްލެކްސް މަޝްވަރާތަކުން ފައިދާ ލިބިދާނެ ކަމަށެވެ. ޑިސިޕްލިން އަބަދުވެސް ވާންޖެހޭނީ އުމުރާ އެއްވަރަށް، އިޙްތިރާމް ލިބިގެންވާ، އަދި ލަދުވެތިކުރުމަށްވުރެ އުނގަންނައިދިނުމަށް އަމާޒުކުރެވޭ ކަމަކަށްވުމެވެ.

ހިތްވަރާއި ތަޢުލީމު

ކުދިން ކުރިއަރަނީ އެހީތެރިކަމާއި ހިތްވަރު ލިބޭ މާހައުލުތަކުގަ އެވެ. އެމީހުންގެ ކާމިޔާބީތައް ކިތަންމެ ކުޑަ ނަމަވެސް ފާހަގަކުރުމަކީ ކާމިޔާބީއާއި މޮޓިވޭޝަންގެ އިހުސާސެއް އުފެދިގެންދާ ކަމެކެވެ. ހިތްވަރު ދިނުމަކީ ހަމައެކަނި ތައުރީފު ކުރުމެއް ނޫނެވެ. އެއީ އެމީހުންގެ ޝައުގުވެރިކަމާއި ހުނަރުތައް ތަރުބިއްޔަތުކޮށް، އިތުބާރާއި އައިޑެންޓިޓީގެ އިހުސާސް އުފެއްދުމަށް އެހީތެރިވުމެވެ.

ތަޢުލީމު ދަނީ ތަޢުލީމީ ދާއިރާއަށްވުރެ މާ ދުރަށެވެ. އެއީ ދިރިއުޅުމުގެ ހުނަރާއި، އިޖުތިމާޢީ އަގުތަކާއި، ޖަޒުބާތީ ބުއްދި ހިމެނޭ ގޮތަށެވެ. މައިންބަފައިންނަކީ ކުއްޖާގެ ފުރަތަމަ މުދައްރިސުންނެވެ ރަސްމީ އަދި ނުރަސްމީ އުސޫލުތަކުގެ ތެރެއިން ވެސް ކުދިންނަށް ވަށައިގެންވާ ދުނިޔެ ދެނެގަތުމަށް މަގުދައްކައިދޭންޖެހެއެވެ. ނިދާއިރު ވާހަކަތައް ކިޔުމުގައި ވިޔަސް، މައްސަލަ ހައްލުކުރުމުގެ ހުނަރު ދަސްކޮށްދިނުމުގައި ވިޔަސް، ނުވަތަ ޝައުގުވެރިކަމަށް ހިތްވަރު ދިނުމުގައި ވިޔަސް، ކުއްޖާގެ އުނގެނުމުގެ ދަތުރު ފެށެނީ ގޭގައެވެ.

ފްލެކްސިބިލިޓީ އާއި މާފުކުރުން

ބެލެނިވެރިކަމަކީ މެނުއަލްއަކާއެކު އަންނަ ކަމެއް ނޫނެވެ. އަދި އެއްވެސް ބެލެނިވެރިޔަކީ ފުރިހަމަ މީހެއްވެސް ނޫނެވެ. ކުދިން ތަރުބިއްޔަތު ކުރުމުގެ ކުރިން ލަފާނުކުރެވޭ ޠަބީޢަތުގައި ދަތުރުކުރުމުގައި ފްލެކްސިބިލިޓީ ވަރަށް މުހިންމެވެ. ޕްލޭންތައް ބަދަލުވެ، ގޯސްތައް ދިމާވެ، ކުރިން ލަފާނުކުރެވޭ ގޮންޖެހުންތައް ކުރިމަތިވާ ވަގުތުތަކެއް ވެސް އަންނާނެ އެވެ. ފްލެކްސިބަލް ވުމަކީ، ބެލެނިވެރިކަމުގެ  "ރަނގަޅު"އެއް އެއް ގޮތަށް ނުވަތަ އެއް ވައްޓަފާޅިއަށް ތަބާނުވެ، ބޭނުންވާ ގޮތަށް އުންމީދުތަކާއި ގޮތްތައް އެޑްޖަސްޓް ކުރުމެވެ.

އަމިއްލަ ނަފްސާއި ދަރިފުޅާ މެދު ވެސް މާފުކުރުމަކީ ހަމަ އެހާމެ މުހިންމު ކަމެކެވެ. ބެލެނިވެރިކަމުގައި ގޯސް ހެދުމަކީ ދިމާވާ ކަމެއް ނަމަވެސް މުހިންމީ އެކަންކަން ޙައްލުކުރާ ގޮތެވެ. މާފުކުރުމުގެ ނަމޫނާ ދައްކާ ބެލެނިވެރިން ދަރިންނަށް ދަސްކޮށްދެނީ ކެތްތެރިކަމާއި ކުރިމަތިވާ ނާކާމިޔާބީތަކާ ކުރިމަތިލާނެ ގޮތެވެ. ގޯސް ވަގުތުތަކުގައި ނުވަތަ ރޭވިފައިވާ ގޮތަށް ކަންކަން ނުދާ ވަގުތު ގަބޫލުކުރުމަކީ އޯކޭ ކަމެކެވެ. މި ކަމުން މައިންބަފައިންނާއި ދަރިންގެ ގުޅުން ބަދަހިވެ، ކުރިއެރުމާއި އުނގެނުމުގެ ސަގާފަތެއް ކުރިއަރުވައެވެ.

ގްލޯބަލް ބެސްޓް ޕްރެކްޓިސް އަދި ކަލްޗަރަލް ކޮންޓެކްސްޓްސް

ބެލެނިވެރިކަމުގެ އުސޫލުތައް މުޅި ދުނިޔޭގައި ވަރަށް ބޮޑަށް ތަފާތުވެ، ސަގާފީ އަގުތަކާއި، އިގްތިސާދީ ހާލަތްތަކާއި، އިޖުތިމާއީ އޮނިގަނޑުތަކުން ބައްޓަން ކުރެވެއެވެ. މިސާލަކަށް ސްވިޑެން ފަދަ ސްކެންޑިނޭވިއާގެ ގައުމުތަކުގައި ހަމަހަމަކަމާއި، ފާޅުކަން ބޮޑު ގޮތެއްގައި ވާހަކަ ދެއްކުމާއި، ބޭރުގައި ކުޅިވަރަށް ފޯކަސް ކުރުމަކީ ބެލެނިވެރިކަމުގެ މައިގަނޑު ކަމެކެވެ. މިއާ ޚިލާފަށް އޭޝިޔާގެ ސަގާފަތްތަކުގައި ގިނަ ފަހަރަށް ބާރުއަޅަނީ ބޮޑެތި މީހުންނަށް އިޙްތިރާމް ކުރުމާއި، ޑިސިޕްލިން އާއި، ތަޢުލީމީ ގޮތުން މޮޅުވުމެވެ.

ރާއްޖޭގައި ބެލެނިވެރިކަމަށް ނުފޫޒު ފޯރުވަނީ  ވަރުގަދަ އާއިލީ ގުޅުންތަކާއި އިސްލާމީ އަގުތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ. ގިނަ ފަހަރަށް މައިންބަފައިން ބާރުއަޅަނީ އަޚްލާޤީ ތަޢުލީމާއި، ސަގާފަތަށް އިޙްތިރާމްކުރުމާއި، އާއިލީ ގުޅުންތައް ގާތްކުރުމަށެވެ. ނަމަވެސް ޓެކްނޮލޮޖީގެ ނުފޫޒާއި ބަދަލުވަމުން އަންނަ އިޖުތިމާއީ އުސޫލުތައް ފަދަ ޒަމާނީ ގޮންޖެހުންތަކާއެކުވެސް އަޅުގަނޑުމެންގެ ބެލެނިވެރިން އެމީހުންގެ މައިގަނޑު ސަގާފީ އަގުތަކުގައި ހިފަހައްޓައިގެން ތިބެގެން އެޑްއެޕްޓްވާން ޖެހެ އެވެ. މި ކޮންޓެކްސްޓްގެ ތެރޭގައި ބެލެނިވެރިކަމުގެ އަސާސްތައް ހިމެނުމުގެ މާނައަކީ ސަގާފަތާއި އޯޕަން ކޮމިއުނިކޭޝަން އަދި ފްލެކްސިބަލް ބައުންޑަރީސް ފަދަ ޒަމާނީ ބެލެނިވެރިކަމުގެ އުސޫލުތައް ގުޅުވައިލުމެވެ.

ބެލެނިވެރިކަމަކީ ކެތްތެރިކަމާއި، އެޑެޕްޓޭބިލިޓީއާއި، ލޯބި ބޭނުންވާ ޑައިނަމިކް އަދި ތަރައްޤީވަމުން އަންނަ ޕްރޮސެސްއެކެވެ. ބެލެނިވެރިކަމުގެ އަސާސްތައް ކަމަށްވާ ލޯބި، ހައްދުތައް، ކޮމިއުނިކޭޝަން، ޑިސިޕްލިން، ހިތްވަރު، ފްލެކްސިބިލިޓީ، އަދި މާފުކުރުމަކީ ހަމައެކަނި ކާމިޔާބީ ނޫން ނަމަވެސް ޖަޒުބާތީ ގޮތުން ދުޅަހެޔޮ އަދި އިޖުތިމާއީ ޒިންމާދާރު ކުދިން ތަރުބިއްޔަތު ކުރުމަށް ވަރުގަދަ ބިންގަލެއް ލިބިގެންދާ ކަމެކެވެ. މައިންބަފައިން ދަރިންނާއެކު އުނގެނުމާއި ކުރިއަރަމުންދާއިރު، މި އުސޫލުތަކުގެ ސަބަބުން އަންނަން އޮތް ޖީލުތައް އޯގާތެރިކަމާއި ސްޓްރަކްޗަރޑް ގޮތެއްގައި ތަރުބިއްޔަތު ކުރުމަށް މަގުޗާޓެއް ލިބިގެންދެއެވެ. އަބަދުވެސް ދަތުރު ފަސޭހަ ނުވެދާނެ ނަމަވެސް، މި ބިލްޑިންގ ބްލޮކްތަކުގެ ތެރެއިން މައިންބަފައިންނަށް ދަރިންނަށް އުފާވެރި، ފުރިހަމަ ދިރިއުޅުމަކަށް މަގުދައްކައިދެވޭނެއެވެ.