މުދައްރިސުންގެ ނަފްސާނީ ސިއްހަތަށް އެހީތެރިވުން: ތައުލީމުގައި ކުރިއަރަމުން އަންނަ ބޭނުންތެރިކަމެއް

ޢަބްދްﷲ ނަޞީޙް

މުދައްރިސުންގެ ނަފްސާނީ ސިއްހަތަކީ ތައުލީމީ ދާއިރާގައި ބޮޑުވަމުން އަންނަ ކަންބޮޑުވުމެކެވެ. ގިނަ ފަހަރަށް މުޖުތަމައުގެ މައިބަދައިގެ ގޮތުގައި ބެލެވޭ ޓީޗަރުންގެ ޒިންމާއަކީ ދަރިވަރުންނަށް ތައުލީމީ އަދި އަމިއްލަ ކުރިއެރުމަށް މަގުދައްކައިދިނުމެވެ. ނަމަވެސް ތައުލީމީ ދާއިރާގެ މުވައްޒަފުންނަށް ކުރާ ޑިމާންޑްތައް އިތުރުވަމުންދާއިރު، އޭގެ ތެރޭގައި މަސައްކަތް އިތުރުވުމުގެ ބުރައާއި، މަންހަޖަށް ބަދަލު އައުމާއި، ސިޔާސީ ނުރަނގަޅު ނުފޫޒުގެ ޕްރެޝަރާއި، މުޖުތަމައުގެ އުންމީދުތައް ހިމެނެއެވެ. އަންނަން އޮތް ޖީލުތައް ބައްޓަންކުރުމުގައި މުދައްރިސުންގެ މިހާ މުހިންމު ދައުރެއް އޮތުމުން، ހަމައެކަނި އަމިއްލަ ދުޅަހެޔޮކަމަށް ނޫން ނަމަވެސް އެމީހުން ހިދުމަތްދޭ ދަރިވަރުންގެ ކާމިޔާބީއަށްޓަކައި ވެސް ނަފްސާނީ ސިއްހަތަށް އިސްކަން ދިނުން ކުރިއަށްވުރެ މުހިންމެވެ.

ޓީޗަރުންގެ ނަފްސާނީ ސިއްހަތުގެ ގޮންޖެހުންތަކަށް މެދުވެރިވާ އެންމެ ޕްރެޝަރު އެއް މައްސަލައަކީ ވަޒީފާއާ ގުޅިގެން ސްޓްރެސް ބޮޑުވުމެވެ. ކްލާސްތައް ބެލެހެއްޓުމުން ފެށިގެން ތައުލީމީ އަމާޒުތަކަށް ހާސިލްވުމަށް ކުރަންޖެހޭ މަސައްކަތްތަކާއި، ހައްދެއްނެތް މިންވަރަށް ދުވަސްތައް ފާހަގަކުރުމާއި ކުޅިވަރު އެސޯސިއޭޝަންތަކާއި އެންޖީއޯތަކުން ރާވާ ހުރިހާ ޕްރޮގްރާމްތަކެއް ސްކޫލުތަކުން ތަންފީޒުކުރަން ޖެހުމުން ހޭދަކުރަންޖެހޭ ވަގުތާއި ސުލޫކީ މައްސަލަތަކާ ކުރިމަތިލުމާ ހަމައަށް ގިނަ ފަހަރަށް ޓީޗަރުންނަށް ބޮޑު ޕްރެޝަރެއް ކުރިމަތިވެ އެވެ. މި ސްޓްރެސް އިތުރަށް ގޯސްވަނީ ގްރޭޑިންގ، ލެސަން ޕްލޭނިންގ، އަދި އެކްސްޓްރާ ކަރިކިއުލަރ ޒިންމާތައް ފަދަ އިދާރީ ވާޖިބުތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ. މި ޑިމާންޑްތައް ބެލެންސް ކުރަން މެދުނުކެނޑި ބޭނުންވުމަކީ ޓީޗަރުން ވަރުބަލިވެ، ހާސްވެ، ސިކުޑިއާއި މުޅި ހަށިގަނޑަށް ވަރުބަލި ކަމުގެ އިހުސާސް ކުރެވިދާނެ ކަމެކެވެ. މި ސްޓްރެސްގެ އަސަރުތަކަކީ ހަމައެކަނި މުދައްރިސުންނަށް ގެއްލުންވާ ކަމެއް ނޫނެވެ. މުދައްރިސުންގެ ސްޓެސްއާއި ވަރުބަލިކަމުން ދަރިވަރުންނަށްވެސް މިކަމުން ގެއްލުން ލިބެއެވެ.

މީގެ އިތުރުން މުދައްރިސުން ދަރިވަރުންނަށް ޖަޒުބާތީ ގޮތުން އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމަށް އުންމީދު ކުރާއިރު، މިއީ ނަފްސާނީ އަދި ޖަޒުބާތީ ގޮތުން ވެސް ފޫހިވާ ދައުރެކެވެ. ގިނަ ތައުލީމީ ފަރާތްތަކުން ކައުންސެލަރުން ނުވަތަ މެންޓަރުންގެ ގޮތުގައި ހަރަކާތްތެރިވެ، އާއިލީ މައްސަލަތަކާއި، ބުލީ ކުރުމާއި، ނުވަތަ ނަފްސާނީ ސިއްހަތުގެ މައްސަލަތައް ފަދަ އަމިއްލަ ގޮންޖެހުންތަކުގައި ދަރިވަރުންނަށް އެހީތެރިވެދެއެވެ. މުދައްރިސުން ދަރިވަރުންނަށް ސަޕޯޓް ދިނުމަށް ޝައުގުވެރިވާ ނަމަވެސް، އެކަމުގައި ކުރާ ޖަޒުބާތީ މަސައްކަތުގެ ސަބަބުން އޯގާތެރިކަމުގެ ވަރުބަލިކަން ކުރިމަތިވެދާނެ އެވެ. އެކަށީގެންވާ ނަފްސާނީ ސިއްހަތަށް އެހީތެރިކަމެއް ނުލިބިއްޖެނަމަ، މި ޒިންމާތަކުގެ ޖަޒުބާތީ ބަރުދަނާ ކުރިމަތިލާން މުދައްރިސުންނަށް އުނދަގޫވެ، އަމިއްލަ ނަފްސާނީ ސިއްހަތު ދަށްވެދާނެ އެވެ.

ގިނަ ފަހަރަށް މުދައްރިސުންނަށް ކުރިމަތިވާ ގޮންޖެހުމަކީ މުޖުތަމައުގެ ފަރާތުން އިންތިހާއަށް ކުރާ ބޮޑު ޕްރެޝަރެވެ. ގިނަ ދާއިރާތަކުން މުދައްރިސުން މުޖުތަމައުގެ އަގުތައް ދަމަހައްޓައި، ނަމޫނާއެއްގެ ގޮތުގައި މަސައްކަތް ކުރުމަށް އުންމީދު ކުރެވެނީ، ގިނަ ފަހަރަށް ބެލެނިވެރިންނާއި މުޖުތަމައުގެ ފާރަވެރި ލޮލަކުންނެވެ. މި އުންމީދުގެ ސަބަބުން މުދައްރިސުންނަށް އިތުރު ސްޓްރެސް ކުރިމަތިވެ، ކްލާހުގެ އެތެރެއާއި ބޭރުގައި ވެސް މުދައްރިސުންގެ ކޮންމެ ނިންމުމަކަށް ވެސް ފާރަވެރިވާ ކަމުގެ އިހުސާސް ކުރެވިދާނެ އެވެ. މުޖުތަމައުގެ އުންމީދުތަކާއި، ސަރުކާރުގެ ނުވަތަ މުއައްސަސާތަކުގެ ޕާފޯމަންސް ސްޓޭންޑަޑްތައް ފުރިހަމަ ކުރަން ޖެހުމަކީ، ޕްރެޝަރު މާ ބޮޑުވުމުން ޓީޗަރުންނަށް އެހީތެރިވާނެ ބަޔަކު ނެތް ކަމަށް ހީވެދާނެ ކަމެކެވެ. މުޖުތަމަޢުގެ މި ޕްރެޝަރުގެ ސަބަބުން މުދައްރިސުންގެ ނަފްސާނީ ސިއްޙަތަށް ވަރަށް ބޮޑު އަސަރެއް ކޮށް، މި މަތީ މިންގަނޑުތައް ފުރިހަމަ ނުކުރެވޭ ވަގުތުތަކުގައި އެކަށީގެންނުވާކަމުގެ ނުވަތަ ކުށްވެރިވުމުގެ އިޙްސާސްތައް އުފެދިދާނެއެވެ.

ޓީޗަރުންގެ ނަފްސާނީ ސިއްހަތުގެ މައްސަލަތަކަށް ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުވި ނަމަވެސް، ގިނަ ތައުލީމީ ފަރާތްތަކަށް އަދިވެސް އެކަށީގެންވާ ނަފްސާނީ ސިއްހަތުގެ ވަސީލަތްތައް ނުލިބެ އެވެ. ގިނަ ސްކޫލްތަކުގައި ނަފްސާނީ ސިއްހަތުގެ އެހީތެރިކަން އެކަށީގެންވާ ވަރަށް ނުލިބި ނުވަތަ ނެތުމުން މުދައްރިސުންނަށް ނަފްސާނީ ރަނގަޅުކަން އަމިއްލައަށް މެނޭޖް ކުރަން ޖެހެ އެވެ. މި ސަޕޯޓް ނެތުމުން ދިގު މުއްދަތަކަށް ސްޓްރެސް، ހާސްކަން، ޑިޕްރެޝަން، އަދި ސީރިއަސް ހާލަތްތަކުގައި ޓީޗަރުން ޕްރޮފެޝަން ހުށައެޅުން ފަދަ ކަންކަން މެދުވެރިވެދާނެ އެވެ. ދިރާސާތަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގައި ޓީޗަރުން މަދުވުމުގެ ނިސްބަތް އިތުރުވަމުންދާއިރު، ނަފްސާނީ ސިއްހަތުގެ މައްސަލަތަކަކީ އޭގެ ބޮޑު ސަބަބެކެވެ. ތަޖުރިބާކާރު އަދި ޚިދުމަތްތެރި ޓީޗަރުން ގެއްލުމުން ދުރުރާސްތާގައި ނުރަނގަޅު ނަތީޖާތަކެއް ކުރިމަތިވެ، ދަރިވަރުންގެ އުނގެނުމުގެ ނަތީޖާއާއި ތައުލީމުގެ ޖުމްލަ ފެންވަރަށް އަސަރުކުރެއެވެ.

ބޮޑުވަމުން މި އަންނަ ގޮންޖެހުމަށް ހައްލެއް ހޯދުމަށްޓަކައި ސްކޫލްތަކާއި ތައުލީމީ މުއައްސަސާތަކުން މުދައްރިސުންގެ ނަފްސާނީ ސިއްހަތަށް އެހީތެރިވުމަށް ޕްރޮއެކްޓިވް ފިޔަވަޅުތަކެއް އަޅަން ޖެހެ އެވެ. މުހިންމު އެއް ސްޓްރެޓެޖީއަކީ ސްކޫލްތަކުގެ ތެރޭގައި ނަފްސާނީ ސިއްހަތުގެ ފުރިހަމަ ޕްރޮގްރާމްތައް ހިންގުމެވެ. މި ޕްރޮގްރާމްތަކުގެ ތެރޭގައި ކައުންސެލިންގެ ހިދުމަތް ލިބުމާއި، ފަންނީ މުވައްޒަފުން ހަމަޖައްސައިދިނުމާއި މުވައްޒަފުންނަށް ނަފްސާނީ ސިއްހަތުގެ ތަމްރީނު ދިނުމާއި، މުދައްރިސުންގެ ހެޔޮ ދުޅަހެޔޮކަމަށް އިސްކަންދޭ ސަޕޯޓިވް މަސައްކަތުގެ މާހައުލެއް އުފެއްދުން ހިމެނެންވާނެއެވެ. އަދި ސްކޫލްތަކުން ވެސް އާލާކުރަން ޖެހޭނީ މުދައްރިސުންނަށް ނަފްސާނީ ސިއްހަތުގެ ކަންބޮޑުވުންތަކާ ބެހޭ ގޮތުން ފަސޭހަ ކަމާއެކު މަޝްވަރާ ކުރެވޭނެ، ސްޓިގްމާ ނުވަތަ އޭގެ އަސަރު ކުރާނެ ކަމުގެ ބިރެއް ނެތި އެވެ. ނަފްސާނީ ސިއްހަތާ ގުޅޭ ވާހަކަތައް އާންމު ކުރުމުން، ސްކޫލްތަކުން ތައުލީމީ ދާއިރާގެ ފަރާތްތަކަށް މާ ސަޕޯޓިވް އަދި އެންޕެތެޓިކް މާހައުލެއް އުފެއްދިދާނެ އެވެ.

އަނެއް މުހިންމު ފިޔަވަޅަކީ ޓީޗަރުންގެ މަސައްކަތުގެ ބުރަ ކުޑަކުރުމެވެ. މާބޮޑަށް ޓީޗަރުންނަށް މަސައްކަތް ބުރަވުމުން ބާންއައުޓް ކުރިމަތިވުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑު ކަމުން ތައުލީމީ ދާއިރާގެ ފަރާތްތަކަށް ކުރާ ބައެއް ޕްރެޝަރުތައް ކުޑަކުރެވޭނެ ގޮތްތައް ސްކޫލްތަކުން ހޯދަން ޖެހެ އެވެ. މިއީ އިދާރީ ވާޖިބުތަކަށް އަލުން ވިސްނުމާއި، އެއްބާރުލުންދީގެން ޕްލޭނިންގ ވަގުތު އިތުރުކުރުމާއި، ކިޔަވައިދިނުމުގައި ނޫން މަސައްކަތްތަކުގައި އެހީތެރިވުމަށް އިތުރު ސަޕޯޓް ސްޓާފުން ފޯރުކޮށްދިނުމެވެ. ޓީޗަރުންނަށް މެނޭޖްކުރެވޭ ވޯކްލޯޑްތައް ހުންނައިރު، އެމީހުންގެ ޕްރައިމަރީ ރޯލް ކަމަށްވާ ކިޔަވައިދިނުމަށް ފޯކަސް ކުރެވޭއިރު، ދިގުދެމިގެންދާ ސްޓްރެސްއާއި ގުޅިފައިވާ ނަފްސާނީ ސިއްހަތުގެ ގޮންޖެހުންތައް ތަޖުރިބާ ކުރުމުގެ ފުރުސަތު ކުޑަވެއެވެ.

ސްޓްރެސް މެނޭޖްމަންޓާއި، އަމިއްލައަށް ފަރުވާތެރިވުމާއި، ނަފްސާނީ ސިއްހަތަށް ހޭލުންތެރިވުމަށް ފޯކަސްކުރާ ޕްރޮފެޝަނަލް ޑިވެލޮޕްމަންޓް ފުރުސަތުތައް ވެސް ކޮންމެހެން ބޭނުންތެރި އެވެ. މުދައްރިސުންގެ ނަފްސާނީ ސިއްހަތާއި ދުޅަހެޔޮކަން ދެމެހެއްޓުމަށް ބޭނުންވާ ވަސީލަތްތަކާއި ސްޓްރެޓެޖީތައް ލިބިފައި އޮންނަން ޖެހެ އެވެ. މާއިންޑްފުލްނެސް އާއި ކޮޕީންގ މެކޭނިޒަމްސް އަދި ވޯކް ލައިފް ބެލެންސް އާއި ބެހޭ ތަމްރީނު ދިނުމަކީ މުދައްރިސުންނަށް ނަފްސާނީ ސިއްހަތުގެ ޒިންމާ ނަގަން ބާރު ލިބިގެންދާނެ ކަމެކެވެ. މީގެ އިތުރުން ސްކޫލްތަކުގެ ތެރޭގައި ޕީއާރ ސަޕޯޓް ނެޓްވޯކްތަކުގެ ސަބަބުން މުދައްރިސުންނަށް މުޖުތަމަޢުގެ އިޙްސާސާއި ތަޖުރިބާތަކާއި ގޮންޖެހުންތައް ހިއްސާކުރުމަށް ރައްކާތެރި ޖާގައެއް ލިބިގެންދެއެވެ.

ނިންމާލަމުން ދަންނަވާނަމަ، މުދައްރިސުންގެ ނަފްސާނީ ސިއްހަތަށް އެހީތެރިވުމަކީ ހަމައެކަނި އެމީހުންގެ އަމިއްލަ ހެޔޮ ދުޅަހެޔޮކަން އިތުރުކުރުމުގެ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެއީ މުޅި ތަޢުލީމީ ނިޒާމުގެ ކާމިޔާބީއަށް ވަރަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ. ދަރިވަރުންގެ އުނގެނުމުގެ މައިގަނޑުގައި ޓީޗަރުން ތިބޭއިރު، އެމީހުންގެ ނަފްސާނީ ސިއްހަތަށް ގެއްލުން ލިބޭއިރު، އެމީހުން ފޯރުކޮށްދޭ ތައުލީމުގެ ފެންވަރަށް ވެސް ގެއްލުން ލިބެ އެވެ. ތައުލީމީ ދާއިރާގެ ފަރާތްތަކަށް ނަފްސާނީ ސިއްހަތުގެ ސަޕޯޓަށް އިސްކަންދީގެން، ސްކޫލްތަކުން މުދައްރިސުންނާއި ދަރިވަރުންނަށް ވެސް ކުރިއަރާނެ ދުޅަހެޔޮ، ދެމެހެއްޓެނިވި ކިޔަވައިދިނުމުގެ މާހައުލުތައް އުފެއްދިދާނެ އެވެ. ތަޢުލީމުގައި ނަފްސާނީ ސިއްޙަތުގެ ވަސީލަތްތައް ބޭނުންވާ މިންވަރު އިތުރުވަމުންދާއިރު، ސްކޫލްތަކާއި، ސިޔާސަތު ކަނޑައަޅާ ފަރާތްތަކާއި، މުޖުތަމަޢުތައް އެއްތަނަކަށް އެއްވެ، މުދައްރިސުންނަށް ހައްޤުވާ އަޅާލުމާއި އެހީތެރިކަން ލިބުމަކީ ކޮންމެހެން ކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ.